Türkçe’de sert ünsüzlerle biten sözcükler, ünlüyle başlayan ekler aldıklarında bu eklerin başındaki yumuşak ünsüzler sertleşir. Bu olaya ünsüz benzeşmesi veya ünsüz sertleşmesi denir.
Kural:
Sert ünsüzle biten sözcükler “g, c, d” seslerinden biriyle başlayan ek alırsa, bu ekler “k, ç, t” seslerine dönüşür.
Örnekler:
bit + gi → bitki
seç + gin → seçkin
yapış + gan → yapışkan
ilet + gen → iletken
iş + ci → işçi
sevdik + ce → sevdikçe
ot + cul → otçul
Mehmet + cik → Mehmetçik
kork + du → korktu
yurt + dan → yurttan
kitap + da → kitapta
meslek + daş → meslektaş
g → k
bit + gi → bitki
ilet + gen → iletken
c → ç
iş + ci → işçi
ot + cul → otçul
d → t
kork + du → korktu
yurt + dan → yurttan
İstisnalar:
Rakamlarla gelen ekler de bu kurala göre sertleşir:
Üçgen, dörtgen gibi sözcüklerdeki “g” sesi sertleşmez. Çünkü “gen” (kenar) ek değil, sözcüktür.
Ekstra Örnekler:
sıcak + cı → sıcakçı
dolap + dan → dolaptan
kitap + cı → kitapçı
iç + gin → içkin
kutup + da → kutupta
uç + cul → uççul
gör + dü → gördü
gel + di → geldi
göz + cü → gözcü
Bu örneklerle ünsüz benzeşmesi kuralının nasıl çalıştığını daha iyi anlayabilirsiniz. Unutmayın, sert ünsüzle biten bir sözcüğe ek geldiğinde, ekin başındaki yumuşak ünsüz sertleşir.
Yorum gönder